Millennials die zich in het weekend klem zuipen, of een pilletje gebruiken: het lijkt steeds normaler te worden. Maar ben je op maandagochtend dan eigenlijk wel weer nuchter? En hoe ga je er als werkgever mee om? 

In november 2018 kwam in het nieuws dat bij autoproducent VDL Nedcar maar liefst de helft van de medewerkers positief was getest op alcohol- en drugsgebruik. Het ging in de meeste gevallen om alcohol en drugs die in de vrije tijd was genomen, maar het zet wel aan het denken. Hoe gevaarlijk is het?

Kosten: twee miljard per jaar

Het RIVM berekende in 2018 dat alcoholgebruik van medewerkers bedrijven twee miljard euro per jaar kost. Hiervan wordt vier ton veroorzaakt door ziekteverzuim naar aanleiding van alcoholgebruik en de overige 1,3 miljard door verminderde productiviteit. Alcohol en drugs hebben met name invloed op het concentratie- en reactievermogen, zegt Edwin Koomen, psychiater bij verslavingskliniek Rodersana. ‘Maar het kan ook leiden tot zelfoverschatting en dat wordt gevaarlijk als je bijvoorbeeld met machines werkt. Je laat iets in de mixer vallen en denkt dat je het er nog wel even uit kan halen, bijvoorbeeld. En de kans dat je fouten maakt, is ook groter.’

Ook medicijnen

Niet alleen alcohol- en drugsgebruik kunnen risico’s meebrengen voor het werk, ook medicijnen doen dit. 1,1 miljoen Nederlanders slikt antidepressiva en 1 op de 10 Nederlanders gebruikt wel eens slaapmiddelen. Hoewel dit vaak op voorschrift van een arts gebeurt, heeft het wel effecten op het werk, stelt Koomen. ‘Je concentratievermogen en reactievermogen worden aangetast en sterke pijnstillers blijven nog vrij lang in je bloed. Na 6 tot 8 uur circuleert de helft van de stof nog in je bloed. De volgende dag op je werk heeft dat dus nog absoluut effect. Chronisch gebruik ervan veroorzaakt concentratie- en slaapproblemen.’

De kans dat je fouten maakt, is groter

Regels op personeelsfeestjes

Ben je net gestart met dit soort medicijnen of is je dosis verhoogt, geef dan bij je werkgever aan dat je de eerste twee weken niet met gevaarlijke machines moet werken. Gebruik je af en toe of overmatig alcohol of drugs? Dan is het belangrijk om een stil te staan bij de effecten die het heeft op je werk, zegt Koomen. Wat werkgevers betreft, zij moeten duidelijke regels en eventueel sancties hebben als het gaat om alcohol en drugsgebruik op personeelsfeestjes. ‘Communiceer er van tevoren over met je personeel en leg uit wat de effecten en risico’s zijn. Vertel ook waar medewerkers terecht kunnen voor vragen of hulp.’

Herken de signalen

Wat als je als baas of leidinggevende merkt dat mensen zich op maandag down voelen, geen zin hebben of zich vaak verslapen? Koomen: ‘Probeer de signalen te herkennen. Signalen van problematisch gebruik zijn onder andere de geur, zoals bij een alcoholist. Ook veel kortdurend verzuim, zoals telkens één dag, is opvallend. Zeker als dat telkens op maandag is. Let ook op gedragsveranderingen: mensen met trillende handen, of snel geïrriteerd zijn als ze dat voorheen nooit waren.’ Als je als leidinggevende het idee hebt dat iemand een probleem heeft, is het belangrijk om het gesprek aan te gaan. ‘Maak geen verwijten. Beschrijf wat je ziet en stel open vragen. En geef vooral aan dat je kunt helpen.’

Wil je je medewerkers controles op alcohol- en drugsgebruik? Dat kun je als werkgever niet zomaar beslissen. ‘Het steekproefsgewijs testen wordt gezien als een ernstige inbreuk op de privacy’, aldus Koomen. ‘Bij piloten of mensen die in hoogwerkers zwaar materiaal verplaatsen, zijn de risico’s aanzienlijk. Maar bij een bakker of in de horeca zal dit toch anders beoordeeld worden.’ Het moet in het beleid zijn opgenomen, iedereen moet ervan op de hoogte zijn en het moet juridisch getoetst zijn.’

Dit artikel werd eerder gepubliceerd op de bakkerswereld.nl.