Het aantal zzp’ers in de bouw blijft groeien. Maarten Post, voorzitter van de stichting ZZP Nederland, schat dat er momenteel honderdduizend zelfstandige bouwers zonder personeel zijn.
Tot zover het ‘goede nieuws’, want lang niet alles gaat goed. Verzekeren is nauwelijks mogelijk en te vaak wordt er óver zzp’ers gepraat en niet mét ze, ondervindt Post. En van die 100.000 zelfstandigen in de bouw zijn er misschien wel meer dan tienduizend ‘fake’, kwetsbaar en arm. 'Daar moeten we iets voor doen. Spoor ze op en geef ze perspectief.'
Er zijn twee soorten zzp’ers in de bouw meent Maarten Post, voorzitter van de Stichting ZZP Nederland. Echte ondernemers, met liefde voor vakmanschap, verstandig en kien, én nep-zelfstandigen, veelal oudere, afgeserveerde bouwvakkers, die noodgedwongen voor zichzelf begonnen en niet te verzekeren zijn. Te duur bevonden door hun oud-werkgevers. Te risicovol. Die laatste groep wordt geteisterd door bureaus die geld aan ze willen verdienen, beschouwt Post. Hij noemt ze 'fake-zzp’ers'. 'Schijnconstructies zijn nog aan de orde van de dag. Dat is uitermate treurig. Ze schaden namelijk het imago van de echte ondernemers.'
Op de bres
Post komt uit Urk. Jarenlang kwam hij op voor de belangen van bouwvakkers, als cao-onderhandelaar bij CNV Vakmensen. Nu springt hij op de bres voor zzp’ers. Hard nodig, volgens hem: 'Iedereen gooit alle zzp’ers op één hoop. Voor je het weet neemt het kabinet dwaze maatregelen, net zoals toen met de gelukkig ingetrokken Wet DBA.' En geef hem eens ongelijk. Politiek Den Haag lijkt maar geen grip te krijgen op de groeiende groep éénpitters, de versplinterde arbeidsmarkt, onderbetaling, uitbuiting en schijnconstructies. Ook hij ziet problemen. Maar: 'De ene zzp’er is de andere niet. Vaak wordt er over ons gepraat en niet met ons. Bijvoorbeeld als het gaat over het opbouwen van pensioenen. 'Misschien moet je ons eens uitnodigen,' schreef ik laatst in een brief aan minister Koolmees van Sociale Zaken, toen er plannen uitlekten. Vorige week mocht ik langskomen.'Ouderen
Wie is de echte zzp’er? Zeker 50.000 zijn dat tegen wil en dank, denkt Post. 'Tien- tot twintigduizend daarvan werken in de bouw. Dat zijn vooral ouderen. Tijdens de crisis werden zij massaal aan de kant gezet. Triest, maar onvermijdelijk. Zij werden onbetaalbaar voor mkb-bedrijven door blijvend stijgende ziekteverzuimkosten. Als je vijf man in dienst hebt en er raken er twee langdurig ziek, kun je je faillissement wel aanvragen.' Hoe kon het zover komen? 'De bonden riepen te lang: weg met flex,' blikt Post terug. 'Toen dachten werkgevers en ook de VVD: laat ze maar op een andere manier uit de cao ontsnappen.' Als kool zo hard groeide het aantal zzp’ers in crisistijd. Het UWV en de gemeenten vonden het ‘prachtig’, vervolgt Post. 'Word maar zzp’er,' riepen zij in koor, dat scheelde hun weer kaarten in de kaartenbak.' Maar het had een keerzijde. Van dichtbij maakte Post mee hoe bouwvakkers het zelfstandig ondernemerschap werden ‘ingelokt’. Hij geeft een voorbeeld. 'In Volendam stapte een 56-jarige stukadoor op me af. 'Mijn baas zegt dat ik beter voor mezelf kan beginnen,' zei hij. Wat vind jij? 'Dan ben je je pensioen kwijt,' reageerde ik, 'en je bent onverzekerbaar.' Maar voor veel van deze mannen zat er niets anders op. Ik zorg wel dat je opdrachten krijgt, kregen ze mee, maar de tarieven gingen omlaag en hun pensioenopbouw waren ze kwijt. Toen kwamen de minder rijke uitzend- en bemiddelingsbureaus op. Zij worden rijk van zzp’ers die dat in feite niet echt zijn.'Verwittigen
Namen van louche koppelbazen kan hij niet noemen, maar Post weet zeker dat ze er zijn. 'De deur staat nog altijd open voor schijnzelfstandigen. Maar, ik bemoei me er niet meer mee. Ik richt me liever op het helpen van zzp’ers.' Dat was een paar jaar geleden nog anders. Post stuitte op een bedrijf dat 530 eenmansbedrijven voor Poolse tuinbouwers had opgericht. 'Nergens hoefde het zich aan te houden. Ik kaartte dat aan bij de Belastingdienst, het ministerie van SZW en noem maar op. Maar bij mijn weten is er nooit iets mee gebeurd. Sindsdien heb ik afgeleerd allerlei instanties te verwittigen.'Help de groep ‘nep-zzp’ers’, betoogt Post. Kom niet met nieuwe regels, maar handhaaf de regels die er zijn en pak het 'sociale probleem, van een positieve kant aan. Bied ze perspectief, help ze bij het ondernemen of aan een baan.' Zijn plan lijkt makkelijker gezegd, dan gedaan: wie zit er op oudere bouwvakkers te wachten? En hoe bereik je ze? 'We zullen ze moeten opsporen. Met de bouwsector en het kabinet zouden we het daarover moeten hebben. Dit zijn namelijk ook de mensen die straks een gat hebben van tien jaar in hun pensioen. Dat is onacceptabel. In feite zegt de overheid nu tegen ze: ga de bijstand maar in.' Met het merendeel van de zzp’ers gaat het wel goed, benadrukt Post. 'Zij werken veelal voor particulieren, leveren mooi werk af en hanteren goede prijzen.'